B. Celal Bayar başvekil tayin edilerek yeni kabineyi teşkil etti.

Mark Twain Cemiyeti, Atatürk'e madalya verdi.

Başvekil Celal Bayar mecliste programını okudu ve itimat reyi aldı.

İran ve Irak sınırlarına ulaşacak olan Diyarbakır-Cizre demiryolunun temeli atıldı.

Çetinkaya-Divriği demiryolu işletmeye açıldı. (Sivas-Çetinkaya, demir hattı)

Denizyolları işletmelerini yönetmek, yenilerini kurmak ve finanse etmek amacıyla 30 Kasım 1937'de 3295 sayılı yasa ile kurulmuştur. Ancak faaliyetine 1938 yılında başlamıştır.

Türk karasularında gemi işletme hakkı, Lozan Barış Antlaşması ile Türk Devletine bırakılmıştı (Kapotajlar). Bunun sonucunda denizlerimizde yabancı gemilerinin yerini, Türk gemileri almaya başladı.

Deniz Yolları İşletmesi Umum Müdürlüğü'nün yanı sıra A.K.A.Y. İşletmesi, Fabrika Havuzlar İşletmesi, İstanbul, İzmir ve Trabzon Liman İşletme İdarelerini, Tahlisiye Umum Müdürlüğünü, Van Gölü İşletme İdaresini ve diğer bazı işletmeleri bir araya getirdi.

Nominal sermayesi 50 milyon TL olan banka, banka personeli ve dönemin başbakanı ve Mustafa Kemal'in en güvendiği isimlerden birisi olan Celal Bayar hakkında, Atatürk'ün vefatından sonra ortaya atılan ciddi yolsuzluk iddialarına konu edildiğinden, uzun ömürlü olamamış, 1940 yılında faaliyeti sona ermiştir.

7.6.1939 gün ve 3633 sayılı yasayla Devlet Deniz Yolları ve Devlet Limanları İşletme Umum Müdürlüğü oluşturuldu (Devlet Denizyolları ve Devlet Limanları Müdürlüklerinin Teşkilat ve Vazifelerine Dair Kanun). Bu işletmeler çeşitli değişikliklerden sonra Türkiye Denizcilik İşletmeleri'ne dönüştü.

M.Kemal'i muayene eden Prof.Dr.Nihat Reşat Belger'in teşhisi; "Karaciğer üç parmak kadar büyümüş ve sertleşmiştir." şeklinde olmuştur. Bu teşhiş ardından başlayan tedavi sürecinde, M.Kemal'e, mason doktorlar tarafından "sinir sistemini tahrib edecek ilaçlar" verilerek ilk zehirlemenin gerçekleştiği iddia edilmektedir.

Türkiye, 1927'de imzalanan Türkiye-Suriye iyi komşuluk sözleşmesini feshetti.

(d.1859 - ö.1938)

(d.1877 - ö.1938)

Elektro-şok tedavisi fikri önerildi.

Macar Lazla BIRO tükenmez kalemi icat etti.

(d.1861-ö.1938). kimyager ve tarihçi

Chester CARLSON ilk fotokopi makinasını icat etti.

Bomonti-Nektar Şirketinin bira üretimi sözleşmesi 1938 yılında sona erince, fabrika devletleştirildi ve 1940 yılında İnhisarlar Genel Müdürlüğü'ne devredildi.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde işletilen linyit ocakları 1918 yılında düşman işgalinin başlaması ile kapanmıştı.

Önce Soma'da linyit üretimi başladı. 1927 yılında Çeltek'te bir işletme üretime geçti. Ardından Tavşanlı, Değirmisaz, Yerköy ve Gerenez ocakları özel sektör tarafından çalıştırılmaya başlandı.

1938 yılında bu işletmeler devletleştirildi ve Etibank Garp Linyitleri Müessesesi oluştu.

"Tunceli affı" konusundaki yasanın yenilenmesi.

Türkiye-Irak-İran-Afganistan arasındaki dostlu mukavelesi tasdik edildi.

İzmir telefonu satın alındı.

Sümerbank Gemlik Suni İpek ve Viskos Mamulleri Sanayii Müessesesi'nin temeli 28 Kasım 1935 tarihinde atıldı ve fabrika Atatürk tarafından 1 Şubat 1938 tarihinde işletmeye açıldı.

Sümerbank Merinos Yünlü Sanayi Müessesesi'nin temeli, Bursa'da 28 Kasım 1935 tarihinde atıldı. İşletme, 2 Şubat 1938 tarihinde Atatürk tarafından işletmeye açıldı.

Arab yarımadasında petrol bulunduğu ilan edildi. Bu ilandan önce bu coğrafya küresel odaklar tarafından sömürgeleştiriimişti.

Almanya, Avusturya'yla Anschlus'ta birleşti.
Anschlus: Almanca "Birlik". Avusturya ile Almanya'nın siyasi birleşmesini öngören ve 1938 Martında Hitler Almanyasının Avusturya'yı ilhakı ile gerçekleşen siyasi düşünce.

Üsküdar ve Kadıköy su şirketi satın alındı.

Kırşehir ve çevresindeki 6,6 büyüklüğündeki depremde 149 kişi öldü.

İzmir telefon tesisatının satın alınması mukavelesi tasdik edildi.

Türkiye ile Yunanistan arasında dostluk antlaşması imzalandı.

İstanbul Elektrik Şirketinin hükümetçe satın alınmasına ilişkin sözleşme Ankara'da imzalandı

Ekonomik düzenin temel unsurlarından olan esnaf ve sanatkâr kesimini tekrar diriltmek ve ayakta kalmasını sağlamak için 18 Haziran 1933 tarihinde, 2284 sayılı Halk Bankası ve Halk Sandıkları Kanunu ile kurulmuştur. Ancak faaliyetine 1938 yılında geçmiştir.

Dünya ülkelerindeki kooperatif hareketleriyle bir bakıma aynı paralellikte gelişme gösteren Halk Bankacılığını, Türkiye'de Halk Bankası hayata geçmiştir. Halk Sandıkları, 1963 yılında 358 sayılı yasayla kapatılarak varlıkları ve yükümlülükleri Türkiye Halk Bankasına devredilen anonim şirketlerdir.

İngiltere'den 10 miyon Sterlin Kredi almak üzere, borçlanma antlaşması yapıldı.

150'likler diye bilinen ve vatana ihanetle suçlanmış çeşitli kişilerin affı Cumhuriyetin 15. Yılı dolayısıyla af kanunu kapsamına alındı.

Savarona Yatı 14.6.1938

Afet,

H. R. Soyak ile, benden mektup beklediğini bildirmiştin. Arzun her gün hatırımdadır. Şifahen Celal'e (Üner) telefonla bildirmek üzere söylemekteyim. Ancak henüz kendim bir şey tespit edemedim.

Vazifem şudur: Bence doktorların yanlış görüş ve hükümleri sebebiyle hastalık durmamış, ilerlemiştir. Vakitsiz ayağa kalkmak, yürümek hususiyetiyle burunda yapılan atuşman üzerine gelen kusma neticesi, yapılan istirahatleri hiçe indirmiştir. İstanbul'a gelince, Hükümet reyimi almaya lüzum görmeksizin Fissenger'yi getirtti. Yeniden tetkik, muayene yapıldık. Karaciğeri eski halinden farksız ve karnı birkaç kiloluk birikmiş su ve gaz dolayısıyla şişkin ve defigüre bir halde buldular. Şimdilik Temmuz on beşe kadar yeni tiretman ve yeni rejim altında repo apsolüyü (Kesin istirahati) zaruri buldular. Bunun esası da yatak ve şezlong istirahatidir. Bu müddet sonunda Fissenger tekrar gelecektir. Umumi ahvalim iyidir. Tamamen iadeli afiyet ümit ve va'di kuvvetlidir. Senin için asla merakı ve endişeyi mucip olmamalıdır. Serinkanlılıkla imtihanlarını vererek muvaffakiyetle dönmeni bekler ve muhabbetle gözlerinden öperim.

İkamet için Savarona'yı tercih ettiler. Yat şimdilik saray karşısında demirlidir.

Malûmun olan devlet işleri için Başbakan ve diğer bakanlar sık sık gelip yatta misafir olmaktadırlar.

Nutuk'unu Şükrü Kaya Türkçeye çevirmektedir. Matbuata verilecektir.

K. Atatürk

Medeni kanundaki evlenme yaşı kadınlar için 15, erkekler için 17 olarak düzenlendi.

19 Mayıs, 3466 sayılı kanunla milli bayram olarak kabul edildi.

"Dağ Başını Duman Almış" marşı, Gençlik ve Spor Bayramının marşı olarak kabul edildi.

İstanbul elektirik şirketinin satın alınması mukavelesi mecliste tasdik edildi.

Toprak mahsulleri ofisi kurulması kanunu mecliste kabul edildi.

Pazarlıksız satış mecburiyeti hakkındaki kanun mecliste kabul edildi.

Avukatlık kanunu mecliste kabul olundu.

Helikopterin patenti Igor Sikorsky tarafından alındı.

Cemiyetler kanunu mecliste kabul edildi.

Mecliste yüzelliliklerin af kanunu kabul edildi.

İstiklal Mahkemeleri'nde mahkûm olanlar hakkında çıkarılan yasa.

Beden terbiyesi kanunu kabul edildi.

Dahiliye Vekili Şükrü Kaya, İsmet İnönü'ye yazdığı mektubta;
M. Kemal'in sağlığı üzerine yaptıkları planın, kendisinin şikayetine karşın "yolunda seyir ettiği"ni ve İnönü'nün Cumhurreis'liğinin yaklaştığını ifade etmektedir.
Bakan Kaya, 1950'de, üyesi olduğu Mason Locasından bir arkadaşına yazdığı mektupta, Kasım 1938'e Büyük Kurtuluş diyecektir.

Türk-Fransız Askeri Anlaşması imzalandı. Hatay'ın toprak bütünlüğünü korumak için 2500 Türk ve 2500 Fransız askeri görevlendirildi.

Hastalığı iyice artan ve karın bölgesinde su toplanmaya başlayan Mustafa Kemal Atatürk, ilk defa ağır bir komaya girdi.

Prof. Eppinger ve Prof. Bergmann'ın Atatürk'le ilgili teşhisleri 'siroz' oldu.

Prof.Dr.Neşet Ömer İrdelp, M.Kemal'i muayenesinde, kalbinin kuvvetli olduğunu düşündüğü halde, bundan sadece 4 gün sonra kuvvetlendirici ilaç uyguladı.

Divriği-İliç demiryolu işletmeye açıldı.

Demiryolu Kemah'a vardı.

Prof.Dr.N.Fissinger'ın uyguladığı ilaçlı tedavi M.Kemal üzerinde ciddi anlamda olumsuz etkiler ortaya çıkardı.

Çekoslovakya'nın Almanların yaşadığı bölgeleri, Almanya'ya geçirildi.

Türkiye, 9 Ekim 1936'da Fransa'ya verdiği bir notada Suriye'ye yapıldığı gibi İskenderun Sancağına da bağımsızlık verilmesini talep etti. Fransa, konuyu Milletler Cemiyetine havale etmeyi teklif eden bir cevap verdi. Türkiye bu teklifi kabul etti.

14-16 Aralık 1936'da toplanan Milletler Cemiyeti, Sancak Meselesi için üç kişilik gözlemci heyeti tayin etti. 20 Ocak 1937'de tekrar toplanan konsey, İngiltere'nin Türk tezini desteklemesi sonucunda, Sancak'ta ayrı bir statünün oluşturulmasını kararlaştırdı. Bu yeni statüye göre; İskenderun ve Antakya iç işlerinde tam bağımsız, fakat dışişlerinde Suriye'ye bağlı kalacak, ayrı bir anayasası olacak, resmî dili ise Türkçe olacaktı. Daha sonraki görüşmelerde resmî dil Türkçe ve Arapça olarak kabul edildi.

Sancak'ın ülke bütünlüğü Türkiye ve Fransa tarafından teminat altına alınacaktı. Fransa ile 29 Mayıs 1937'de bu teminatı sağlayan ve Türkiye-Suriye sınırını tespit eden bir antlaşma imzalandı. 3 Haziran 1938'de Türkiye ve Fransa arasında yapılan askerî antlaşma ile Sancak statüsünün korunması öngörüldü. Bu antlaşma gereğince Türkiye ve Fransa Sancak'a 2500'er kişilik bir kuvvet gönderdi. İki ülke arasında 4 Temmuz 1938'de bir dostluk antlaşması daha imzalanarak Sancak Meselesi'nin hallinde önemli bir adım daha atıldı. Sancak'ta Ağustos 1938'de yapılan seçimlerde, Türk topluluğu 40 milletvekilliğinden 22'sini kazandı. 2 Eylül 1938'de toplanan Sancak Meclisi, İskenderun Sancak'ına Türkçe adıyla "Hatay Devleti" ismini verdi.

Bilinen ve kamuoyuna açıklanan vasiyetname şu şekildedir.

"Malik olduğum bütün nukut ve hisse senetleriyle Çankaya'daki menkul ve gayrimenkul emvalimi Cumhuriyet Halk Partisi'ne atideki şartlarla terk ve vasiyet ediyorum:
• 1) Nukut ve hisse senetleri, şimdiki gibi, İş Bankası tarafından nemalandırılacaktır.
• 2) Her seneki nemadan, bana nisbetleri şerefi mahfuz kaldıkça, yaşadıkları müddetçe, Makbule'ye ayda bin, Afet'e 800, Sabiha Gökçen'e 600, Ülkü'ye 200 lira ve Rukiye ile Nebile'ye şimdiki yüzer lira verilecektir.
• 3) Sabiha Gökçen'e bir ev de alınabilecek ayrıca para verilecektir.
• 4) Makbule'nin yaşadığı müddetçe Çankaya'da oturduğu ev de emrinde kalacaktır.
• 5) İsmet İnönü'nün çocuklarına yüksek tahsillerini ikmal için muhtaç olacakları yardım yapılacaktır.
• 6) Her sene nemadan mütebaki miktar yarı yarıya, Türk Tarih ve Dil kurumlarına tahsis edilecektir."

Almanya, İtalya, İngiltere ve Fransa, Çekoslovak Cumhuriyetini, Çekoslovak kilit askerî savunma mevzilerinin bulunduğu Sudetenland'ı, Nazi Almanya'sına bırakmaya zorlayan Münih anlaşmasını imzaladı. Bölge Almanyanın güneyinde ve o dönem Çekoslavakya sınırındadır.

Demiryolu Erzincan'da. (Çetinkaya-Erzincan hattı)

İliç-Erzincan demiryolu işletmeye açıldı.

Ankarada yeni yapılan radyo verici istasyonu çalışmaya başladı.

1 Aralık 1936 tarihinde Millî Savunma Bakanlığı ile Köln-Ruttweil A.G. firması arasında yapılan mukavele ile inşasına başlanan fabrika, 1 Kasım 1938'de üretime başladı. Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren Kırıkkale Barut Fabrikasında Barut, Tüfek ve Top üretimleri yapıldı. Bugün Kırıkkale Barut Fabrikası adını taşımaktadır.

Atatürk'ün son kez komaya girdiği gün, Dolmabahçe'de yapılan bir toplantı ile, Meclis Başkanı Abdülhalik Renda'ya Cumhurbaşkanlığı için vekâlet verildi.

Atatürk için doktorlar heyetinin, 8 Kasım günü düzenlediği rapor ve Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterli'ğinin yaptığı açıklama şöyleydi:

Riyaseticumhur Umumi Katipliği'nden
• (1).Bugün ikinci teşrinisaninin (Kasım) 8. Salı günü saat 23'te Reisicumhur Atatürk'ün sıhhi vaziyetleri hakkında müdavi ve müşavir tabipleri tarafından verilen rapor ikinci maddededir.
• (2).Bugün saat 18.30'da hastalık birdenbire normal seyrinden çıkarak şiddetlenmiş ve sıhhi vaziyetleri yeniden ciddiyet kesbetmiştir. Hararet derecesi 36.4, Nabız: Muntazam-100, Nefes:22'dir.

• M.Kemal'i sürekli kontrol eden hekimler: Prof.Dr.Neşet Ömer İrdelp ve Prof.Dr.Nihad Reşad Belger
• Gerektiğinde danışılan hekimler: Prof.Dr.Akil Muhtar Özden, Prof.Dr.Süreyya Hidayet Sertel, Prof.Dr.Mim Kemal Öke, Prof.Dr.Samuel Abrevaya Marmaralı, Dr.Mehmet Kamil Ber ve Prof.Dr.Mustafa Hayrullah Diker.
• Dönemin Sağlık Bakanı: Dr.İ.Refik Saydam
• Sağlık Bakanlığı Müsteşarı: Prof.Dr.Asım Arar
• Bunların dışında, Paris'ten Prof.Dr.N.Fissinger (3 defa), Berlin'den Prof.Dr.Von Bergman, Viyana'dan Prof.Dr.H.Epinger isimli doktorlar da görev aldılar.

Resmi "Ölüm Raporu" birkaç kere değiştirildi. Halka duyurulan ölüm nedeni "siroz" olsa da genel olarak "zehirlenerek öldürüldüğü" kabul görmektedir.

Ölümünün sorumluluğunu çevresine yerleşik mason unsurlar çeşitli tarihlerdeki beyanları ile üstlenmiştir.

İsmet İnönü, arka planda ki odaklarla birlikte, Gazi'nin ölümün hemen ardından, Türk Ordusunun namlularını çevirerek hedef aldığı mecliste yapılan oylama ile kendisini Cumhurbaşkanı seçtirdi.

Almanya'da Hermann Göring, Nazilerin Madagaskar'ı Yahudilerin anavatanı yapmayı planladıklarını açıkladı. Bu fikir ilk kez 19. yüzyılda gazeteci Theodor Herzl tarafından ortaya atılmıştı.

Atatürk'ün nââşı Dolmabahçe Sarayı'nda katafalka kondu.

Atatürk'ün cenazesi Dolmabahçe'den alınıp Ankara'ya gönderileceği sırada kardeşi Makbule Atadan'ın isteği üzerine cenaze namazı kılındı.

Dolmabahçe Sarayı'nın muayede salonunda, Ankara'ya nakil töreninin başlamasından hemen önce, 19 Kasım 1938 sabahı saat sekizi on geçe kılındı. Namazı İslam Tetkik Enstitüsü Başkanı daha sonradan da Diyanet İşleri Başkanlığı'nı yürüten Şerafettin Yaltkaya kıldırdı. Ezan Türkçe okundu. Namaz 2.5 dakika sürdü. Bu önemli anın fotoğrafı maalesef yoktur.

Dolmabahçe'deki katafalkın önünde halkın büyük bir ilgisi vardı. Hatta yaşanan izdihamda ezilenler oldu ve 11 kişi hayatını kaybetti.

Atatürk'ün naaşı büyük bir törenle 19 Kasım 1938 günü Dolmabahçe'den alınarak, önce Yavuz zırhlısına, sonra da Haydarpaşa'dan trene nakledildi. Naaş, buradan Büyük Millet Meclisi önündeki katafalkla taşındı.

21 Kasım 1938 de Ankara Etnografya Müzesi büyük salonuna konuldu. Ankara Etnoğrafya Müzesi 1927 yılında yapıldı. Atatürk'ün ölümünden sonra, girişteki büyük salonun, Anıtkabir tamamlanıncaya kadar Geçici Kabir olması düşünüldü. Bu salon, 10 Kasım 1953 tarihinde Anıtkabir'e nakline kadar 15 yıl süre ile Anıtkabir vazifesi görmüş, devlet başkanları, yerli ve yabancı heyetler ve halk tarafından ziyaret edilmiştir.

Tabut kaldırıldıktan sonra, Geçici Kabir yerindeki mermer set üzerine şu kitabe konmuştur. "Burası 10.11.1938'de sonsuzluğa ulaşan Atatürk'ün 21.11.1938'den 10.11.1953'e kadar yattığı yerdir."

CHP Olağanüstü Kurultayı'nda İsmet İnönü'ye "Değişmez Genel Başkan" ünvanı verildi. Ayrıca "Milli Şef" olarak anıldı.

Bu tarihten itibaren İnönü, Mustafa Kemal'e ait tüm hatıratı ortadan kaldırma çabasına başlamış ve onun tüm strateji ve planlarını terketmiş, projelerini sonlandırmıştır.

Malatya Tütün fabrikası açıldı.

1939 tarih ve %3 faizli 15 milyon sterlinlik istikraz.

1939 tarih ve %4 faizli 25 milyon İngiliz liralık kredi anlaşması.

İngiltere'de ilk çamaşır makinası üretildi.

Fransa Hükümetinden 1939 tarih ve %3 faizli 246.750.000 franklık istikraz.

Etibank Divriği Demir Madenleri İşletmesi 1939 yılında kuruldu.

HP şirketi analog verileri dijitale çeviren pulse-code modülasyon sistemini geliştirdi.

Doğum: 6 Mayıs 1856, Příbor, Çekya Ölüm tarihi ve yeri: 23 Eylül 1939, Hampstead, Londra, Birleşik Krallık

Devlet Demiryolları ve Limanları İşletme Umum Müdürlüğü adıyla 1939 yılında Münakalat Vekaleti (Ulaştırma Bakanlığı)'ne bağlandı.

Siemens'in iltizamla işlettiği Kuvarshan Bakır Madeni İşletmesi 1939 yılında vergi borcu nedeniyle Hazineye geçti; Etibank Kuvarshan Bakır Madeni İşletmesi haline dönüştü.

Rockefeller Center, New York'un Manhattan semtinde bulunan bir iş merkezi kompleksidir.

Rockefeller ailesi tarafından inşa edilmiş olup Midtown Manhattan'da 48. ve 51. caddeler arasında yer almaktadır ve 19 binadan oluşmaktadır. 1930 yılında inşaatına başlanmış ve 1939 yılında tamamlanmıştır. 89.000 m2 taban alanına sahiptir.

Aynı zamanda her yıl kış aylarında dikilen Noel Ağacı ile bilinmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti'nin adını sahte belgeler kullanarak zora sokan Ekrem Köning'in dolaplarını ortaya çıkaran mahkemedir. Köning Kanada'dan Türkiye için 50 uçak alınacakmış gibi gösterip, bu uçakları İspanyol milliyetçilerine satmıştı.

Almanya ile 10 yıl süreli 150 milyon Mark kredi almak üzere, borçlanma antlaşması yapıldı.

Columbia Üniversitesi'nden bir grup bilim insanı uranyum atomunu parçalamayı başardı.

Yapılan düzenlemenin, ikindi vakti öncesinde Cumhurbaşkanı Bayar tarafından radyoda duyurulmasına takiben, muhtelif şehirlerde bazı camilerde o gün 7 şer kez ikindi namazı okundu.

Sovyetler Birliği'nce desteklenen Kuzey Kore orduları Güney Kore'ye saldırdı. Kore Savaşı başladı.

Amerika Birleşik Devletleri, savaşın başlamasıyla, Kore Savaşı'na asker yollama kararı aldı.

Kısmi genel af.

Kore Savaşı, 1950-1953 yıllarında, Kuzey Kore ve Güney Kore arasında meydana gelen iç savaştır. Soğuk Savaş döneminin ilk sıcak çatışmasıdır.

Türkiye, Kore savaşına BM kararı ile ABD, İngiltere, Yeni Zelanda, Belçika, Filipinler, Kanada, Lüksemburg, Yunanistan, Habeşistan, Güney Afrika Birliği, Hollanda, Kolombiya ile birlikte katılmıştır.

Tuğgeneral Tahsin Yazıcı komutasındaki 259 subay, 18 askeri memur, 4 sivil memur, 395 astsubay, 4414 erbaş ve er olmak üzere 5.090 kişilik, Şimal Yıldızı kod adlı, 241.Türk Alayı, 17 Eylül 1950 de Hatay'ın İskenderun limanından hareket ederek Kore'deki BM birliklerine katılmışlardır. Katıldığı savaşlarda büyük başarılar elde eden Türk Alayı 721 şehit vermiş ve 2000 askerimiz de yaralanmıştır.

(d.1889 - ö.1951)

IBM şirketi tarafından ilk ticari bilgisayar yapıldı.

Hastalık ve analık sigortası, sigorta kapsamına alındı (5502 sayılı kanun).

John ECKERT ve John MAUCHLY ilk sayısal bilgisayar olan UNIVAC'ı yaptı.

Murgul'da bakır madenini işletmek için 1900 yılında Kafkas Bakırları Ltd.Şti. kurulmuş ve 1907 yılında üretime başlamıştı. Birinci Dünya Savaşı nedeniyle çalışmalar durdu. Şirket 1927 yılında tasfiye edildi. Daha sonra MTA'nın yaptığı araştırmalar sonucunda yeni rezervler belirlendi ve Murgul Bakır Madeni 1937 yılında Etibank'a devredilerek çalışmaya başladı.
Üretime ancak 1951 yılında tekrar geçilebildi.

Başbakan Musaddık Parlamento'yu ve petrol endüstrisini millileştirmiş, fakat İngiltere'nin uyguladığı ambargo nedeniyle bu girişim başarıya ulaşamamıştır. Musaddık'a cephe alan Şah ülkeden ayrılmak zorunda kalmış, ancak Musaddık'ın bir darbeyle devrilmesi üzerine kısa süre sonra geri dönmüştür.

Şair Nazım Hikmet'in Bakanlar Kurulu tarafından Türk vatandaşlığından çıkarılmasına karar verildi

Demokrat Partinin seçimi kazanması ve ardından Türkçe Ezan uygulamasının kaldırılması ile ülkede bir anda özellikle Atatürk büstlerine karşı eylemler başlatıldı.

Daha önce cezası olmayan, provakasyon amaçlı bu eylemlere tedbir alabilmek için 25 Temmuz 1951 tarih 5816 numaralı Atatürk'ü Koruma Kanunu çıkarıldı.

Ücretli Hafta Tatili Kanunu yürürlüğe girdi. İşçilerin resmi tatil günleriyle hafta tatilinde çalıştıkları yerlerden yarım yevmiye almaları karara bağlandı.

13 Ağustos 1951 tarihinde Çankırı'nın Kurşunlu ilçesinde oluşan deprem 6.5 olan şiddetli yer sarsıntısı.Deprem sonucunda yörede 50 kişi ölmüş, 678 kişi yaralanmıştır.Depremde ayrıca, 3.354 bina yıkılmış ve 13.373 binada hasar görmüştür.

Boşalan 20 milletvelliği için 17 ilde yapılmıştır.

Türkiye'nin NATO üyeliğine ilişkin protokol 17 Ekim 1951 tarihinde imzalanmıştır.

4 Nisan 1949 tarihli Kuzey Atlantik Antlaşmasına, Türkiye Cumhuriyeti'nin katılmasına dair kanun, TBMM'de 18 Şubat 1952 tarihinde kabul edilmiş, Türkiye, Yunanistan'la birlikte NATO'ya üye olmuştur.

(d.1859 - ö.1952)

Jonas SALK çocuk felci aşısını buldu.

Şizofreni tedavisi için ilaç geliştirildi.

İngiltere, ilk nükleer bomba denemesini gerçekleştirmiştir.

Osmanlı hanedanı kadınlarına Türkiye'ye dönme izni çıktı.

Mau Mau İsyanı Başlangıcı. 1960, Mau Mau İsyanı'nda Büyük Sivil Ölümü

II.Dünya Savaşından bu yana ülkede duran Müttefik Devletler ordusu Japon adasından ayrılmış ve bağımsızlık tekrar kazanılmıştır.

Türkiye'de ilk televizyon yayınları İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından gerçekleştirildi.

Schuman Deklarasyonunun bir sonucu olarak, Belçika, Federal Almanya, Lüksemburg, Fransa, İtalya ve Hollanda'dan oluşan 6 üye ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) kuruldu. Söz konusu Topluluğun Yüksek Otoritesi'nin ilk başkanı ise, Schuman Deklarasyonu'na ilham veren bu fikrin sahibi Jean Monnet oldu. Böylece, savaşın ham maddeleri olan kömür ve çelik, barışın araçları oluyor; dünya tarihinde ilk defa devletler kendi iradeleri ile egemenliklerinin bir kısmını ulusüstü bir kuruma devrediyordu.

Özel sektörün gelişmediği, sermaye birikiminin olmadığı, sanayi ve ticaretin gelişmediği, yetişmiş eleman sıkıntısının olduğu bir dönemde, Et ve Balık Kurumu 3780 sayılı Milli Koruma Kanunu'nun 6. maddesi uyarınca, 28/08/1952 tarih ve 3/15597 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan, K/871 sayılı Koordinasyon Kurulu Kararı üzerine, 01/10/1952 tarihinde "Et ve Balık Kurumu" unvanı ile Ticaret Bakanlığına bağlı 40 milyon TL sermayeli bir İktisadi Devlet Kuruluşu olarak kurulmuştur.

Genç Türkiye Cumhuriyeti diğer sektörlerde olduğu gibi hayvancılık ve et sektöründe de gelişme sağlamak, istihdamı artırmak, ekonomik hayatın yükselmesini temin etmek maksadıyla Kamu İktisadi Devlet Kuruluşlarını kurmak suretiyle özel sektöre öncülük edip sanayinin gelişmesini ve sermaye birikiminin oluşmasını sağlamıştır. Bu maksada uygun olarak tarım sektöründe de Et ve Balık Kurumunu, Süt Endüstrisi Kurumunu, Yem Sanayi gibi kuruluşları kurmak suretiyle tarım ve hayvancılığın gelişmesine katkıda bulunulmuştur.

LANDSOUTHEAST
Türkiye NATO'ya kabul edildikten yedi ay sonra İzmir'de Müttefik Kara Kuvvetleri Karargahı (LANDSOUTHEAST) kurulmuş, karargahın başına ABD'li bir korgeneral getirilmiştir. 1954'te karargaha Fransa, İngiltere ve İtalya'dan askerler dahil edilerek üs güçlendirilmiştir.

Kontrgerilla olarak bilinen yasadışı oluşumun kurulması.

Seferberlik Tetkik Kurulu, 1952 yılında ABD'lilerin teklifiyle Genelkurmay Başkanlığı bünyesinde gizlice kurulmuş bir teşkilattır. STK'nın amacı, olası bir Sovyetler Birliği işgalinde milisleri silahlandırarak gerilla direnişini örgütlemekti.

Kurulun ismi, 1967 yılında, Özel Harp Diresi'ne (ÖHD) dönüştürüldü. Gayrinizami kuvvetlere karşı harekât konusunda uzmanlaşan ÖHD, ‘ordu içindeki gizli ordu' olarak da anılmaya başladı.

Savaş döneminde gayri nizami harp için örgütlenen STK'ların başta sınır bölgeleri olmak üzere Türkiye genelindeki sayısının 16 olduğu ve 2013 Kasım'ındaki YAŞ toplantısında bunları lağvetme kararı alındığı belirlendi.

ABD, uçaktan atılarak yapılan ilk hidrojen bombası denemesini Pasifik Okyanusu'nda bulunan Bikini Atolünde yaptı.

Amino asitler yapay olarak üretildi.

Büyük küresel çatlak keşfedildi.

ABD'de ilk renkli TV yayını yapıldı.

Darwin'in Evrim Teorisini desteklemek için 1912 yılında ortaya çıkarıldığı iddi edilen ve Piltdown Adamı olarak isimlendirilen fosilin, 1953 yılında sahte olduğu kanıtlandı.

İngiliz Francis CRICK ve ABD'li James WATSON DNA moleküllerinin yapısını keşfetti.

Cambridge Üniversitesi'nde iki bilim adamı, kalıtsal özellikleri ebeveynden çocuğa taşıyan deoksiribonükleik asit (DNA) adını verdikleri molekül yapısını buldular.

Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında, Balkan Paktı adıyla Dostluk ve İşbirliği Antlaşması, Ankara'da imzalandı.

18 Mart 1953'te Gönen ve çevresinde oluşan bu deprem çok şiddetli olarak 7,5 büyüklüğünde gerçekleşti. Deprem sonucunda 265 kişi ölmüş, 336 kişi yaralanmış ve 5 binden fazla bina yıkılmıştı.

TCG Dumlupınar Denizaltısı, bir NATO tatbikatından dönerken Çanakkale Boğazı'nda Naboland adlı bir İsveç yük gemisiyle çarpışarak battı. Kaza sonucu 88 denizci şehit oldu.

Mısır'da 74 yıllık İngiliz egemenliğinin sona ermesiyle cumhuriyet ilan edildi.

1953-1954 Ruslar, Amerika'dan birkaç ay sonra, geliştidikleri Hidrojen bombalarını patlattılar.

Uşak il oldu.

Moncada kışlası baskınıyla Küba devrimi başladı. Devrimcilerin lideri Fidel Castro tutuklandı.

Celal Bayar ve Adnan Menderes'in yoğun ilgi ve çabaları ile İnönü döneminde ödenek ayrılmayan ve her türlü gecikmeye yer verilen Anıtkabir inşaatı nihayet tamamlandı.

10 Kasım 1953 tarihinde Atatürk'ün naaşı, törenle yeni istirahatgahına defnedildi. Atatürk'ün, sağlığında son bir yıl kendisiyle hiç görüşmediği ve ölümünden sonra da hiç bir törene katılmayan İnönü, yine bu törene de katılmadı.

TEK PARTİ DÖNEMİNDE TANINAN İMTİYAZLAR KALDIRILDI
CHP'nin tek parti döneminde, devlet imkanlarından, parti, teşkilatlar ve yöneticiler lehine, kendi üzerine kaydettiği varlık ve imkanlar, çıkarılan bir kanun ile hazineye geri alındı. Bu mesele, devleti kendi malı gibi gören CHP anlayışında çok ciddi sıkıntılar yaratmıştır.

(d.1882 - ö.1954)

(d.1862 - ö.1954)

İlk başarılı böbrek nakli gerçekleştirildi.

17 - 25 Ocak tarihleri arasında Cumhurbaşkanı Celal Bayar ABD'ye resmi ziyarette bulundu.

Devlet mülkiyetinden serbest girişimciliğe geçiş için düzenlemeler yapıldı. Özel sektör desteklendi.
Ancak, ulaşım, enerji ve haberleşmede devlet yatırımlarına ağırlık verilmiştir.
Yerli girişimci sınıfından umduğunu bulamayınca yabancı sermaye yatırımlarına yöneldi.
Ülkenin zenginlik kaynaklarını daha hızlı üretime açmak için yabancı sermayeden yararlanmaya gidildi ve bu amaçla 18 Ocak 1954 tarihinde 6224 sayılı "Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu" çıkarıldı.

Aslen Rizeli olan Recep Tayyip Erdoğan, 26 Şubat 1954'te İstanbul'da doğdu.

24 Mart 1926 tarihli ve 792 sayılı Petrol Kanunu kaldırılarak, bu kanun yürürlüğe konulmuştur.
MADDE 1-Türkiye'deki petrol kaynaklari Devlet'in hüküm ve tasarrufu altindadir.
MADDE 2-Bu Kanun'un amaci Türkiye Cumhuriyeti petrol kaynaklarinin Milli menfaatlere uygun olarak, hizla, sürekli ve etkili bir sekilde aranmasini, gelistirilmesini ve degerlendirilmesini saglamaktir.

Önemli Not: Bu kanun 135 maddeden oluşmaktadır. 136ncı maddesi yoktur!

Türkiye'nin 25 Ağustos 1952'de imzaladığı NATO Kuvvetler Statüsü Sözleşmesi, 10 Mart 1954'te TBMM tarafından onaylanmıştı. Bu sözleşmeyle ABD'nin, Türk topraklarında askeri tesisler ve üsler kurması ve askeri personel bulundurması kabul edilmekteydi.

Orman suçlarının affı.

Türkiye'nin ilk sivil havacılıkta kazası sayılacak olay, Adana'dan Ankara'ya gitmek için saat 13.40'da havalanan ARK uçağı kalkıştan 10 dakika sonra Toros eteklerinde Kurttepe mevkinde havada infilak etti. Uçağın parçaları 15 kilometrelik bir alana yayıldı. Kazada 25 kişi öldü. Hayatını kaybeden kişiler arasında Ünlü Arkeoloji Profesörü ve siyaset adamı olan Remzi Oğuz Arık'da bulunuyordu. Aynı zamanda uçak kazasında kaybettiğimiz ilk hostes Güler Karaduman yine bu uçakta mürettebat olarak bulunmaktaydı.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 4 Kasım 1950 tarihinde Roma'da imzalanmış ve 3 Eylül 1953 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye Cumhuriyeti 10 Mart 1954 tarihinde onaylamış ve 18 Mayıs 1954 tarihinde yürürlüğe koymuştur.

Osmanlı borçları, son ödeme tarihi olarak kararlaştırılmış olan 1983 yılından 29 yıl önce, ilk dış borcun alınmasından tam yüzyıl sonra, 25 Mayıs 1954'te tamamen ödendi.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) en çok konuşulan diller arasına Türkçe'yi de aldı.

Devlet Malzeme Ofisi kuruldu.

4 Nisan 1949 tarihli Kuzey Atlantik Antlaşması'nın getirdiği yükümlülük çerçevesinde çıkarılmış kanundur. Antlaşma, ABD'ye vergi hususunda ayrıcalıklar kazandırmaktadır.

Guatemala'da darbeyle hükümet devrildi.

Dünyanın ilk nükleer enerji santrali Moskova yakınlarında Obninsk'de açıldı.

1954 Vietnam'ın Fransız egemenliğinden kurtulması

1954 Cezayir Bağımsızlık Savaşının Başlangıcı. 1962 Cezayir Bağımsızlık Savaşının Bitişi

İran Şahı, İngiliz, Amerikan, Hollanda ve Fransız şirketlerinden oluşan konsorsiyum ile bir antlaşma imzalayarak, petrol endüstrisini yeniden faaliyete geçirtmiştir.

Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında, 28 Şubat 1953 tarihinde imzalanan Balkan Paktı'nın devamı niteliğinde, Bled şehrinde ittifak antlaşması imzalandı.

BM askerleri Kore'den çekilmeye başladı.

Eskişehir'de askeri uçak düştü; kazada 10 kişi hayatını kaybetti.

Celal İnce adındaki tangocunun, "Amerika'yla Türkiye dosttur dünya durdukça" adlı plağının ABD konsolosluklarında halka bedava dağıtıldı. Celal İnce'ye ABD'de oturma ve çalışma izni verildi. "Ankara'yla Washington benzer birbirine... Tıpkı San Francisco'yla İzmir gibi..." diye başlar bu şarkı.

(d.1877-ö.1955). astronom

Türk-Amerikan işbirliğiyle kurulan Minneapolis Moline Türk Traktör ve Ziraat Makinaları Fabrikası, montaj yaparak traktör üretimine Ankara'da başladı. Günümüzde Türk Traktör adıyla faaliyetine devam etmektedir.

Adana'daki İncirlik Havaalanı inşası tamamlandı ve ABD Hava Kuvvetleri bu üsse yerleşti.

25 Nisan 1955 tarihli Savunma Kolaylıkları Yardım Programı'na Ait Anlaşma, ABD'nin Askeri Tesisler Anlaşması ile Türkiye'de kuracağı üs ve tesisler dolayısıyla Türk Hükümeti'ne ek bazı yükümlülükler getirmekteydi.

Güney Vietnam'da iç savaş başladı.

Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve Sovyetler Birliği, yeni bir askeri ittifak içeren Varşova Paktı'nı imzaladılar.

Karadeniz Teknik Üniversitesi, 6594 sayılı kanunla Trabzon'da kuruldu. KTÜ, Türkiye'nin İstanbul ve Ankara illeri dışında kurulan ilk üniversitesidir.

(1857-1955) Nene Hatun, 93 Harbi olarak da anılan 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Erzurum'daki Aziziye Tabyası'nın savunulmasında kahramanca çalışarak adını tarihe yazdıran Türk kadınıdır.

Messina Konferansı; Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun doğuşu.

Atom Enerjisi Anlaşması, 10 Haziran 1955'te imzalanmış ve 14 Aralık 1956'da TBMM tarafından onaylanmıştı. Bu anlaşmaya göre Türkiye, ABD'nin sağlayacağı bilimsel yardımla barışçı ve insancıl amaçlarla nükleer araştırma merkezleri kurabilecekti. Reaktörde kullanılacak zenginleştirilmiş uranyum ABD tarafından Türkiye'ye ödünç verilecekti.

16 Temmuz 1955 tarihinde Aydın ilinin Söke ilçesinde oluşan şiddeti 6.9 olarak belirlenen deprem sonucunda 23 kişi yaşamını yitirmiş ve 470 yapı yıkılmıştır.

Sony'nin öncül kuruluşlarından "Tokyo Telecommunications Engineering" tarafından üretilen ilk transistörlü radyonun satışına Japonya'da başlandı.

İktidar üzerinde baskı yoluyla güç devşirmek isteyen odaklar, yine yalan haber ve algı operasyonu yolunu seçti. Selanik'te ki Atatürk'ün evinin Yunanlılar tarafından bombalandığı yalanı üzerine kaos çıkartıldı.

6 Eylül 1955'te ellerinde kazma, balta ve sopalarla sokaklara dökülen binlerce kişi gayrimüslimlere ait ev ve iş yerlerini yakıp yıktı.
Resmi kaynaklara göre 4 bin 214 ev, 1.004 iş yeri, 73 kilise, 1 sinagog, 2 manastır, 26 okul ile aralarında fabrika, otel vb. 5 bin 317 yeri tahrip etti. Olayların kontrolden çıkması üzerine sıkıyönetim ilan edildi.

6-7 Eylül Olayları üzerine İstanbul, Ankara ve İzmir'de 7 Eylül 1955 ile 7 Haziran 1956 tarihleri arasında sıkıyönetim ilan edilmiştir. Olaylarla ilgili olarak önce 3.151 kişi tutuklandı. Sonradan bu sayı 5.104'e yükseldi.

Olaylar, Londra'da Kıbrıs görüşmeleri devam ettiği günlerde meydana geldi. Grivas önderliğindeki EOKA, adada yaşayan İngiliz ve Türklere karşı terör saldırılarına başlamış, saldırılar kamuoyunda büyük bir öfkeye neden olmuştu.

Bu sırada İngiltere, Türkiye ve Yunanistan'ı konuyu görüşmek üzere Londra'da toplanacak üçlü bir konferansa davet etmiş, Konferans 29 Ağustos'ta başlamış ve Dışişleri bakanı Fatin Rüştü Zorlu Türkiye'yi temsilen yerini almıştı.

Sincan Uygur Özerk Bölgesi; Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin 1949'da Halk Kurtuluş Ordusu'nun Sincan'a girmesiyle birlikte sona ermesinden sonra... 1 Ekim 1955'te Sincan Eyalet statüsünden çıkarılarak Özerk Bölge olarak ilan edildi.

Vietnam Savaşı ya da İkinci Çinhindi Savaşı, Doğu Bloku ülkeleri olan Kuzey Vietnam, Çin ve Sovyetler Birliği ile ABD destekçisi olan anti-komünist Güney Vietnam ve başta ABD arasında yaşanan savaştır. Kore Savaşı'ndan sonra Soğuk Savaş'ın ikinci sıcak çatışması olmuştur. ABD 1963 yılından 1973 yılına kadar savaşa dahil olmuş ve 60.000 kadar asker kaybetmiştir.

(d.1897 - ö.1956)

(d.1888-ö.1956). arkeolog

Yabancı petrol şirketi Mobil, Türkiye'de ilk petrol arama ruhsatını alan ilk firma oldu.

Çoruh ilinin adı Artvin olarak değiştirildi.

Jonas Salk'ın geliştirdiği çocuk felci aşısı kullanılmaya başlandı.

1956 Süveyş bunalımı

Türkiyede suç işleyen ABD'li sanığın resmi görevde olup olmadığının belirlenme yetkisinin, Türkiye'deki Amerikan Askeri Yardım Kurulu (JUSMMAT) Başkanı'na verilmesi kabul edildi.

Türkiye'de ortaokullara din dersi konuldu.

Macarlar, ülkelerindeki komünist rejime başkaldırdılar.

12 Kasım 1956 tarihli antlaşmaya ek 25 Ocak 1957 tarihli antlaşma.
İLGİLİ DOKÜMAN

Maluliyet, ihtiyarlık ve ölüm sigortası, sigorta kapsamına alındı (6900 sayılı kanun).

ABD Başkanı General Eisenhower, halefi olduğu Truman'ın SSCB‘yi çevreleme politikasını Orta Doğu‘ya taşıyarak, bu bölgede hakimiyet kurmayı amaçlamıştır. Bunda Orta Doğu‘da yaşananlar, özellikle de Suveyş Krizi ve sonrasında yaşanan savaş da büyük ölçüde etkili olmuştur. Kanal'ı millileştiren Mısır‘a karşı İngiltere, Fransa ve İsrail‘in savaş açması sonrası bölgedeki Batı aleyhtarlığı oldukça artmış, SSCB de bunu kullanarak bölgedeki etkinliğini arttırmaya başlamıştır. ABD Başkanı Eisenhower ise bundan rahatsız olmuş ve bölge ülkelerinin sempatisini kazanmak ve bölgeyi SSCB etkisinden korumak için Kongre'den şu konularda yetki istemiştir:

• Bağımsızlığını korumak için ekonomik kalkınma çabası içine giren Orta Doğu ülkelerine ekonomik yardım yapmak.
• Bunlardan isteyen ülkere askeri yardım yapmak.
• Bu ülkelerin istemeleri şartıyla, milletlerarası komünizmin kontrolü altında bulunan bir ülkeden gelecek açık silahlı saldırılar karşısında, Amerikan silahlı kuvvetlerinin kullanılması.

Eisenhower Doktri‘ninin Türkiye‘ye yönelik şu etkileri olmuştur:

• SSCB ve Orta Doğu‘da yer alan Arap devlerlerle Türkiye‘nin arası ciddi anlamda açıldı.
• ABD, Orta Doğu‘da yapacağı operasyonlara yönelik Türkiye‘den üs kullanım hakkı aldı.
• ABD, Türkiye‘ye yönelik askeri ve ekonomik desteğini arttırdı.
• Türk Dış Politikası, en azından Orta Doğu ile ilgili olarak bağımsızlığını belli ölçülerde yitirdi.

Türkiye Denizcilik İşletmeleri (TDİ)'ne ait MV İzmir lüks yolcu gemisi İzmir Körfezi'nde ABD bandıralı Howell Lukes şilebi ile çarpıştı. Kazada yolculardan 5 kişi yaşamını yitirirken MV İzmir gemisi bir yıl süren tamirat çalışmaları sonrasında 1958'den itibaren artık kıyı seferleri ile sınırlı kalacak şekilde yeniden faaliyete geçti.

Ateşli silahlara ilişkin af.

Gana, bağımsızlığını kazanan ilk Afrika kolonisi oldu.

ROMA ANTLAŞMASI
Roma Antlaşması, 25 Mart 1957 tarihinde Fransa, Batı Almanya, İtalya, Benelüks ülkeleri Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında imzalanan ve bağımsız bir uluslararası örgüt olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'nu oluşturan antlaşmadır. 1 Ocak 1958 tarihinden başlayarak yürürlüğe girmiştir.
Bu antlaşma ile Avrupa Ekonomik Topluluğu ile bu topluluğun parçaları olan Avrupa Parlamentosu, Avrupa Konseyi, Komisyon, Adalet Divanı kuruldu.

24-25 Nisan 1957'de 7.1 büyüklüğünde olan bu depremde Fethiye’deki binaların yüzde 90'ı yıkılmış, Ovacık tamamen tahrip olmuştur. Dalyan, Marmaris, Datça, Eskişehir, Çameli ve civar köylerde de etkili olan deprem sonucunda yöre halkından toplam 67 kişi ölmüştür.

Kırşehir yeniden il yapıldı.

Bursa'da askeri uçak mahallenin tam üstüne düştü. Kazada 16 kişi hayatını kaybederken, 19 kişi de yaralı olarak kurtuldu.

Ruslar, 1957'de, uzaydaki ilk insan yapımı cisim olan SPUTNIK 1 adlı ilk uyduyu ve 1961'de ilk insanı uzaya yolladı. Ruslar, uzay istasyonu Salyut'u 1971'de yörüngeye soktu. Amacı askeri uydular yapmak ve Mars'a insan göndermekti. Mars'a insan göndermeden önce uzayda ve Ay'da istasyonlar kurmayı planlamışlardı.

Türkiye'ye ilk Amerikan güdümlü füzeleri geldi.

(d.1873 - ö.1958)

(d.?-ö.1958). elektrik mühendisi

ABD'de silisyum yonga/mikroçip icat edildi.

ABD'li fizikçiler TOWNES ve SCHAWLOW laser teorisini ortaya koydu.

1958 Alman asıllı ABD'li von BRAUN tasarladığı roket sistemleriyle uzaya ilk uydunun fırlatılmasını sağladı.

(Bandar Seri Begawan/Brunei). Brunei’nin başkenti Bandar Seri Begawan’da 1958 yılında inşa edilmiştir. Bölgede İslam’ı sembolize eden en muhteşem eserlerden biridir. Brunei nehri üzerinde oluşturulmuş olan yapay gölün kenarına inşa edilen cami, İtalyan mimari özelliklerini taşımaktadır.

Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (EURATOM) da 1 Ocak 1958 tarihinde yürürlüğe giren Roma Antlaşması ile kuruldu.

AET'nin amacı, malların, işgücünün, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaştığı bir ortak pazarın kurulması ve en nihayetinde siyasi bütünlüğe gidilmesiydi.

Mısır ve Suriye, Birleşik Arap Cumhuriyeti adıyla birleşti. Bu durum ancak 1961'e dek sürdü.

Üsküdar Vapuru, İzmit Körfezi'nde 1 Mart 1958 tarihinde, içinde çoğu öğrenci 600'e yakın yolcusuyla İzmit İskelesi'nden hareket ettikten kısa süre sonra aniden çıkan fırtınaya yakalanarak battı. Kazada 387 kişi hayatını kaybetti.

O tarihte İzmit'in dışında lise olmadığından, başta Gölcük ve Karamürsel ilçeleri olmak üzere diğer sahil şeridindeki yerleşim birimlerindeki gençler, daha çok vapur yolculuğu ile İzmit'teki liseye gidiyorlardı. 1 Mart 1958 Cumartesi günü öğlene kadar olan öğrenimin ardından bu ilçelerde oturan öğrenci ile yolcular, saat 13.00 sıralarında vapura doluştu. Yıllarca İstanbul Boğazı'nda hizmet eden ve oldukça eski olan 'Üsküdar' vapuru, çoğunluğu lise öğrencisi 600 yolcusuyla hareket etti.

Ancak kaptan Mehmet Aşçı yönetimindeki 'Üsküdar', iskeleden ayrıldıktan 5 dakika sonra Derince açıklarına geldiğinde aniden patlayan fırtınaya yakalandı. Dev dalgalara kapılan köhne Üsküdar, ikiye ayrıldıktan sonra battı.

Faciada denize dökülen ve çoğunluğu öğrenci olan yolcuların yardımına Donanma Komutanlığı'na bağlı savaş gemileri ile bir denizaltı yetişti. Birçok kişi denizden toplandı. O gün hava çok soğuk olduğundan birçok kişi donarak, bir bölümü de boğularak olmak üzere resmi kayıtlara göre 387 kişi hayatını kaybetti.

Orman suçlarının affı.

NASA kuruldu.

Bu tarihe kadar Irak'ı yöneten, Hâşimî kökenli Kral II. Faysal ve maiyetinde bulunanlardan amcası Prens Abdülillah, Başbakan Nuri Said gibi isimlerin hemen tamamı feci şekilde katledildi.

Bağdat Paktı'na (1955) imza koyanlar sırayla cezalandırılıyordu. Bu pakta ev sahipliği yapan Bağdat yönetimi ise, daha ağır şekilde cezalandırıldı.

Bağdat Paktı'nın ev sahipliğini Kral Faysal yapmış olmakla beraber, bu birliğin öncülüğünü yapan Türkiye (Demokrat Parti) Hükümeti idi.

Türkiye'nin de içinde bulunduğu Bağdat Paktı'na ABD'nin destek vereceğine dair Dışişleri Bakanı Dulles bir deklarasyon sunar.

Türkiye'nin Kıbrıs'a asker gönderme önerisini Birleşik Krallık reddetti.

Bu dönemde Kore Savaşı'nın ardından dış ticaret açığının arttığı ülkede, mal ve hizmet talebinin yükselmesiyle enflasyonist sürece girilmişti. Bir dolar 280 kuruştan, 900 kuruşa kadar yükseldi.

İçte ve dışta meydana gelen bütün gelişmeleri bir "muhalefet rüzgârı"na dönüştürmek isteyen CHP lideri İsmet İnönü, Türkiye'nin her tarafında meydan mitingleri düzenletip kışkırtıcı konuşmalar yapmaya başladı.

Günden güne artırılarak ve kışkırtılarak devam eden toplumsal kutuplaşma karşısında, açıkça geldiği gözlenen darbeye ön almak için Adnan Menderes, 12 Ekim 1958 günü gittiği Manisa'da halka hitaben yaptığı konuşmada özetle şunları söyledi:

"Muhalefetteki arkadaşlarımızın vatanperverliğine bir defa daha huzurunuzda müracaat ederek, şunu rica ediyorum: Kin ve ihtirası desteklemekte devam etmesinler.
Vatana hizmetin hangi istikamette olduğunu düşünerek, muhalefetin kötü gidişine ‘Paydos' desinler.
Anarşiye ve nifaka paydos dedikten sonradır ki, hakiki demokrasinin ve hürriyetin güneşi bütün parlaklığı ile ortaya çıkacak, milletimizin terakki ve teâlisine giden yolu daha da aydınlatacaktır. "

Bu sözler ve sonrasında ki bazı uygulamalar, CHP tarafından, Menderes'in askere ve darbeye karşı tedbir olarak, bir örgütsel oluşum yarattığı şeklinde yansıtılmaya çalışılsa da, 27 Mayıs günü, bunun hiç de böyle olmadığı açıkça ortaya çıktı.

Mareşal Fevzi Çakmak'ın 20 Temmuz 1948 tarihinde Demokrat Partiyi bölerek kurduğu, ancak daha sonra kapatılan Milet Partisi'nin devamı olarak Cumhuriyetçi Millet Partisi kurulmuştu. CMP, Türkiye Köylü Partisi birleşerek, Osman Bölükbaşı'nın Genel Başkanlığında CKMP, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi kuruldu.

CHP'nin azalan gücüne karşılık Demokrat Partiyi ve muhafazakar tabanı bölmek için kurulduğu iddia edildi. Diğer bir yandan ise özellikle dış gelişmeler üzerine ortaay çıkacak olan darbeye karşı yeni oluşumlar meydana getirmek için kurulduğu da iddia edildi.

Nitekim bu partinin yönetimine, ilerleyen zamanda, darbenin mimarlarından ve Milli Birlik Komitesinin etkin üyelerinden Alparslan Türkeş ve ekibi geçecektir.

20 Aralık 1955 tarihinde Demokrat Partiden koparılan milletvekilleri ile kurulan Hürriyet Partisi, daha sonrasında yine DP'den koparılan vekillerle, 32 milletvekiline ulaşarak ve CHP'nin milletvekili sayısını da aşarak ana muhalefet partisi konumuna geldi. Ancak 1957 seçimlerinde %3 civarı bir oy alabilmişti.

Artık gerçekleşmesi sadece "an meselesi" olan darbe beklentisi içinde, 1958 yılındaki olağan üstü genel kurul toplantısı düzenlendi. Alınan karar ile parti dağıtıldı ve tüm mal varlığı CHP'ye devredildi.

(d.1899 - ö.1959)

Küba Devrimi (1956-59), 26 Temmuz Hareketiyle birlikte kovulan Fulgencio Batista rejimi yerine Fidel Castro önderliğinde yeni bir Küba Devrimi yoluyla Küba hükümeti kurulmasıdır. Süreç 26 Temmuz 1953 Moncada Kışlası isyanıyla başlar.1 Ocak 1959′da Batista'nın kovulması ve Santa Clara, Santiago de Cuba şehirlerinin Fidel Castro, Che Guevara, Raul Castro liderliğindeki isyancılar tarafından ele geçirilmesiyle son bulur. "Küba Devrimi" aynı zamanda kısaca Batista'nın devrilmesi ve Marksist ilkelerin yeni Küba Devrimi'yle Küba Hükümeti tarafından uygulanmasını da belirtilir.
Gerilla hareketi fikri bu devrimle büyük prestij toplar. Küba Devrimi'yle Küba'nın ABD'nin arka-bahçesi konumu onu popüler kılmıştır. Bu devrim iki kişinin bedeninde can bulur... Biri Ernesto Che Guavara, diğeri Fidel Castro'dur.

Sovyet uzay aracı Luna 1 güneş çevresindeki yörüngesine yerleşti. Luna yerçekiminden kurtulan ilk uzay aracı oldu.

KIBRIS CUMHURİYETİ'NİN TEMEL YAPISI ANTLAŞMASI
KIBRIS CUMHURİYETİ, YUNANİSTAN VE TÜRKİYE ARASINDA İMZALANAN İTTİFAK ANTLAŞMASI
GARANTİ ANTLAŞMASI
KIBRIS CUMHURİYETİ'NİN TEMEL YAPISI
• Madde 1. Kıbrıs devleti, Cumhurbaşkanlığı rejimine dayanan bir Cumhuriyet olacaktır. Cumhurbaşkanı Rum ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Türk olacak ve genel oy verme yöntemiyle, adadaki Rum ve Türk toplumları tarafından ayrı ayrı seçileceklerdir.

Fidel Castro, Fulgencio Batista'nın Küba Devrimi sonucu 1 Ocak'ta başkanlıktan uzaklaştırılmasının ardından Küba devlet başkanı oldu.

Başbakan Adnan Menderes ile Türk heyetini İngiltere'ye götüren THY'nin SEV uçağı, Gatwick Havaalanı yakınlarında düştü. Menderes ile 6 kişinin kurtulduğu kazada, aralarında Anadolu Ajansı Genel Müdürü Şerif Arzık'ın da bulunduğu 14 kişi yaşamını yitirdi.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı İsmet İnönü, Demokrat Partinin hiç bir dönemde siyasi bir üstünlük gösteremediği ve CHP'nin kalesi olarak görülen Uşak'ta vatandaşların protestosuna uğradı.
Bu protestonun yaklaşan darbeye zemin hazırlamak için bir tertip olduğu ihtimali oldukça yüksektir.

Türkiye, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) adaylığı için resmen başvurdu. Türkiye adına bu başvuruyu, dönemin Demokrat Parti lideri ve Başbakanı Adnan Menderes yaptı. Menderes, bu başvuruyla, Türkiye'nin Avrupa'ya ilk adımı attığını ifade etmişti.

24 Şubat 1955'de kurulan Bağdat Paktının sona ermesiyle ABD, İngiltere, Türkiye, Pakistan ve İran'ın üyelikleriyle kurulan CENTO içinde ABD etkin rol oynamaya başlamıştır.

Ekonomik işbirliğini artırma teşebbüsleriyle sınırlı kalan ve ABD'nin bölge üzerinde ki hakimiyetini sağlayan CENTO, ABD'nin Hindistan-Pakistan anlaşmazlığı ve Türkiye'nin Kıbrıs meselesinde takındığı tavır sebebiyle önemini tamamen yitirmiştir.

Pakistan 1979 yılında, İran ise hemen ardından teşkilattan ayrıldıklarını açıkladılar. Bu gelişmeler üzerine CENTO Daimi Komitesi Eylül 1979 yılında teşkilatı feshettiğini açıkladı ve CENTO da sona erdi.

27 Mayıs 1960 darbesini yapan odaklar, NATO ve CENTO'ya bağlılıklarını ilk andan bildirerek ABD hakimiyetini tanıdıklarını ilan etmişlerdi.

1959 senesinde Bandırma Havacılık ve Uzay Araştırma Derneği (HUZAD) olarak resmiyet kazandı.

10 Ekim 1959 senesinde, ilk füze fırlatılmaya hazırdı. Füze, 40 metre yükseğe çıktıktan sonra denize çakıldı. Gençler hakkında başarısız denemeyle ilgili küçümseyici haberler yapıldı ve adeta alay edildi.
İkinci deneme de başarısızlıkla sonuçlandı.
Çalışmaktan hiç vazgeçmeyen gençler, üçüncü denemede başarıya ulaşırlar. Füze, 750 metre yüksekliğe çıktı ve uluslararası basının ilgisini çekti. Amerika Basın Ataşeliği, HUZAD başkanı ile röportaj yaptı ve bu röportaj Amerika'da yayınlanmak üzere Amerika'ya gönderildi.

Cumhuriyet gazetesi yazarı Cevat Fehmi Başkurt, 10 Şubat 1960 tarihli yazısında şöyle der:
"Gençler darılmasınlar. Bizlere biraz hak versinler. Onlar başka dünyalarda yaşıyorlar. Halbuki biz, daha bu dünyadaki meselelerimizi halledemedik. Durun bakalım, parti kavgaları bitsin. Cezayir meselesi sona ersin. Kıbrıs'ta cumhuriyet ilan edilsin. Seçimler yapılsın. Kongreler tamamlansın. Elbet füzelere de sıra gelir."

Sevaf adında Arap ırkçısı bir general Kürtlere otonomi hakkı veren Irak lideri Abdülkerim Kasım'a karşı ayaklandığında hükümet kuvvetleriyle birlikte hareket eden Molla Mustafa Barzani'ye bağlı güçler bir grup Türkmen'i öldürdü.

Haberinin Ankara'da duyulmasının ardından emekli bir general olan CHP milletvekili Asım Eren, hükümete karşı tepki verdi. Eren'i protesto için bildiri yayımlayan Kürt öğrenciler, hazırladıkları metnin altına ‘Türkiye Kürtleri' imzasını koyunca fitil ateşlenmiş oldu.

Başbakan Adnan Menderes, Kürt milletvekilleri tarafından az-çok yatıştırılmışken Musa Anter'in kımıl/süne zararlısını metafor olarak kullanıp onun üzerinden siyasete yönelttiği Kürtçe eleştiri, ipleri koparttı. Hakkında dava açılan Musa Anter'e destek verdikleri tespit edilen 50 Kürt genç ve aydını gözaltına alındı. Sanıklardan Mehmet Emin Batu mide kanamasından ölünce geriye 49 kişi kaldı ve dava bu sayıyla anılır oldu. Sorgu sürecinde 14 ay tutuklu kaldıktan sonra sanıklar mahkemeye çıkarılmayı beklerken 27 Mayıs darbesi gerçekleşti. İhtilal idaresi 49'lar'ı af kapsamı dışında bıraktı.

Diğeri yandan, 49'lar davasını yetersiz gören 27 Mayısçılar ihtilalin hemen akabinde "bağımsız Kürdistan kurmaya matuf çalışmalar yapmak"la suçladıkları 485 aşiret ileri gelenini derdest edip Sivas'ta oluşturulan kampta topladılar.

Gazetelerde Şeyh Said'in oğlunun bir Rus jeepiyle Doğu Anadolu'da dolaşıp siyasi faaliyette bulunduğu yazılıp çiziliyordu.

Bir yanda Sivas Kampı diğer yandan 49'lar Davası'yla arapsaçına dönmüş yargı 1965'e kadar elindeki dosyalarda kurtulamadı...

49'ların idamla yargılanan 25 sanığından 10 beraat etti, 15'i TCK'nun 141 ve 142. maddelerinden yani ‘Yabancı devletlerin müzahereti ile milli duyguları yok etmeye ve zayıflatmaya matuf cemiyet kurmaktan' 16 ay hapis, 5 ay 10 gün sürgün cezası aldılar.

Sivas Kampı ise bundan önce 1963'te istihbarat birimlerinin seçtiği 55 kişi hakkında alınan sürgün kararıyla dağıldı.

ABD'li Theodor MAIMAN ilk laser tabancasını gerçekleştirdi.

II. Dünya Savaşı sırasında bir Donanma denizaltı komutanı olan jeolog Harry HESS deniz dibi yayılması fikrini ortaya koydu. 1963 yılında Manyetik bantlar deniz dibi açılması fikrini doğruladı.

Hirfanlı Barajı hizmete girdi.

İsveç'in başkenti Stockholm'den Ankara'ya gelen İskandinav Havayolları'na (SAS) ait yolcu uçağı Esenboğa Havaalanı yakınlarında düştü; 42 kişi öldü.

Seçim gezisi için Kayseri'ye giden İsmet İnönü'yü taşıyan tren, İnönü'nün Kayseriye girişinin hükümet tarafından yasaklandığı yaygarası ile Himmet Dede istasyonunda durduruldu.

Treni, önce "Valinin Emri" olduğunu öne sürerek durdurup, sonra da bekletmeksizin hareket etmesine izin veren Binbaşı Selahattin Çetiner, açılan soruşturma ile birlikte, DP hükümeti tarafından derhal emekli edilmiş, ancak darbeden sonra göreve geri alınarak, belki de bu tezgahın ödülü olarak Generalliğe kadar terfi ettirilmiştir.

Çetiner, 12 Eylül darbesinden sonra kurulan hükümette de İçişleri bakanlığı yapmıştır.

Himmet Dede olayı üzerine, 1961 darbe anayasasına, "seçim zamanlarında ulaştırma, içişleri ve adalet bakanlarının görevden çekilmesine dair" madde konulmuştur.

Senegal, Fransa'dan bağımsızlığını kazandı.

DP Meclis Grubu 7 Nisan'da bir bildiri yayımladı.

Bildiride CHP'nin ülkedeki bütün yıkıcı grupları çevresinde topladığı, halkı ve orduyu iktidara karşı ayaklanmaya kışkırttığı öne sürüldü. Bu bildirinin ardından DP Meclis Grubu TBMM Başkanlığı'na muhalefetin eylemlerinin soruşturulması için bir önerge verdi. Önerge 18 Nisan'da Meclis'te büyük bir çoğunlukla kabul edilerek yasalaştı.

Yasaya göre bir Tahkikat Komisyonu oluşturulacak ve bu komisyon üç ay boyunca muhalefetin ve basının eylemlerini soruşturacaktı. CHP'nin iddia edilen konularda ki faaliyetlerinin Meclis tarafından araştırılması girişimi, CHP'nin paniğe kapılmasına yol açtı ve1960 darbesinin ana nedenlerinden birisi oldu.

İsmet İnönü, Tahkikat Komisyonu gelişmesi üzerine, uzun zamandır hesaplanan darbe düşüncesini artık açık ederek, meşhur sözlerini söyledi:

"Bu yolda devam edersiniz, ben de sizi kurtaramam. Şartlar tamam olduğunda milletler için ihtilal meşru bir haktır. ''

Brasília resmen Brezilya'nın başkenti oldu. Eski başkent Rio de Janeiro'ydu.

Togo (Batı Afrika'da yer alan bir ülke), Fransa'dan bağımsızlığını kazandı.

CHP muhalefetinin ve muhalefet yanlısı medyanın (o donemde tüm medya bundan ibaretti), Türkiye'de kaos ortamı oluşturmak için girdiği çalışmaları ve gerçekleştirdiği eylemleri soruşturmak amacıyla, mecliste Tahkikat Komisyonu kurulmuştu.

Bu tahkikatlara başlanması, Menderes Hükümetinin, 27 Mayıs darbesi ile alaşağı edilmesinin ana nedenleri arasındadır.

Komisyonun görev yapmasına ve sonuç elde etmesine engel olmak için bir takım olaylar ve protestolar tertiplendi.
• Ankara ve İstanbul'da öğrenciler protesto gösterileri düzenlemeye başladılar.
• 26 Nisan'da İstanbul Üniversitesi öğretim üyeleri CHP'nin tahkik edilmesini protesto etti.
• 28 Nisan'da da öğrenciler merkez binada bir toplantı düzenlediler.
• Üniversite içinde başlayan çatışma Beyazıt Meydanı'na kadar taştı.
• Tansiyonun iyice yükseltilmesi ve eylemlerin ses getirmesi için, buradaki çatışmalar sırasında, Orman Fakültesi öğrencisi Turan Emeksiz, kurşunlanarak öldürüldü.

Olaylar nedeniyle Ankara ve İstanbul'da sıkıyönetim ilan edildi ve gece sokağa çıkma yasağı kondu.

Soğuk Savaş: U-2 Krizi.

Francis Gary Powers'ın kullandığı İncirlikten kalkan Amerikan Lockheed U-2 casus uçağı, Sovyetler Birliği üzerinde düşürülünce diplomatik bir krizi başlattı.

28-29 Nisan gösterilerinden sonra DP yönetimi, 5 Mayıs günü saat 5'te, Ankara'da Kızılay Meydanı'nda bir gösteri düzenlemeye karar verdi.

Buna göre iktidar partisine mensup gençler, Kızılay Meydanı'nda, Meclis'ten çıkıp Çankaya'ya gidecek olan Celal Bayar ve Adnan Menderes'i alkışlayıp destekleyeceklerdi. Ama iktidara karşı olan ve askeri darbe isteyen gençler de plandan haberdar oldular ve 555K (5'inci ayın 5'inci günü saat 5'te Kızılay Meydanı'nda) şifresi ile geniş bir öğrenci kitlesini organize ettiler. 5 Mayıs günü, darbe yanlısı gençler Kızılay'a akın ederken, iktidarı destekleme amacıyla Kızılay'a gelen DP yanlısı gençler azınlıkta kaldı.

Saat 6 civarında meydana gelen Bayar ve Menderes burada çok büyük protestolarla karşılaştı. Hatta bazı göstericiler Menderes'i tartakladılar. Menderes bir gazetecinin arabasına alınarak meydandan güçlükle uzaklaştırıldı.

Menderes'e fiili saldırıda bulunan öğrencilerden birisinin Deniz Baykal olduğu yönünde şaiya vardır nacak konu hiç bir zaman netleşmemiştir. Fiili saldırıda bulunan gencin "demokrasi istiyoruz" nidası üzerine Menderes: "Başbakanın yakasına yapışıyorsunuz, daha nasıl demokrasi itiyorsunuz" diyerek yanıt vermişti.

İsmet İnönü, verdiği beyanatta: "Dış siyaset için söyleyeceklerim çok basittir. Batı demokrasileri ile aynı cephede bulunuyoruz. Bu anlayış milletçe kabul edilmiştir. Ve hangi parti iktidara geçerse geçsin, bu devam edecektir." dedi.

Büyük Şili Depremi: Richter ölçeğine göre 9,5 büyüklüğündeki depremde 4.000 ile 5.000 arasında insan hayatını kaybetti. Bugüne kadar ölçülmüş en şiddetli depremdir.

18 Mayıs tarihinde mecliste, CHP hakkında Tahkikat Komisyonu kurulması ve Komisyonun görevine başlaması üzerine, Ankara ve İstanbul'da örgütlenen öğrenci eylemleri bahane edilerek seçilmiş meşru hükümete karşı askeri darbe yapıldı.

27 Mayıs 1960'da, başkanlığı sonradan emekli Orgeneral Cemal Gürsel'e verilen ve Milli Birlik Komitesi adı altında toplanan bir grup genç subay tarafından, Ankara ve İstanbul'daki bazı önemli yerler ele geçirildi ve Türk Silahlı Kuvvetleri adına yönetime doğrudan el koyulduğu açıklandı.

Darbeden bir kaç gün önce İnönü, "ihtilal meşru bir haktır, sizi ben bile kurtaramam" sözleri ile darbeyi ve darbeci grubu desteklediğini zaten açıklamıştı.

Celâl Bayar ve Adnan Menderes, yargılanmak üzere Yassıada'ya götürüldü.

27 Mayıs Darbesini yapanlar, 12 Haziran 1960 günü, geçiş dönemini düzenleyen bir nevi "geçici anayasa" niteliğinde olan 1 sayılı Kanunu yayınladılar. Bu Kanun ile Millî Birlik Komitesi resmiyet kazandı.

Komite, Orgeneral Cemal Gürsel başkanlığında ve 37 subaydan oluşuyordu ve "Türk milleti adına hakimiyet hakkını kullanıyordu", Türkiye Büyük Millet Meclisinin yetkilerine sahipti.

Millî Birlik Komitesinin 14 üyesi 13 Kasım 1960 tarihinde tasfiye edildi. Bir üye ise kendiliğinden istifa etti.

Mali ve Senegal bağımsızlığını ilan etti.

Madagaskar, Fransa'dan bağımsızlığını kazandı.

Ruhsatsız silah taşıyanlara ilişkin af.

27 Mayısçıların affı. Hürriyet Mücadelesi Uğrunda İşlenen Bazı Suçların Affına Dair Geçici Kanun.

Belçika Kongosu, Belçika'dan bağımsızlığını kazandı.

Somali bağımsızlığını ilan etti.